Wereldwijd neemt ontbossing nog altijd toe, ondanks toezeggingen (onder andere door Nederland en de EU) ontbossing tegen te gaan. De export en import in de EU van vlees en palmolie in het bijzonder legt een enorme druk op het behoud van bossen buiten de EU. De export van varkensvlees (veelal naar Azië) zorgt voor een grotere vraag naar soja geproduceerd in landen zoals Brazilië. In een recent artikel in Science is minstens een vijfde van alle soja en vlees geëxporteerd vanuit Brazilië afkomstig uit illegaal ontbost land.[1] Producten met palmolie afkomstig uit Indonesië en Maleisië vinden we overal terug in onze supermarkten.
De roep om regulering van handel in plaats van liberalisering van de handel in dergelijke ‘forest and ecosystem risk commodities’ (FERC’s) wordt daarom begrijpelijkerwijs steeds groter. Het Europees Parlement nam in oktober vorig jaar al een resolutie aan waarin werd opgeroepen tot het maken van wetgeving in dit verband. Toch staat het fel bekritiseerde handelsverdrag tussen de EU en MERCOSUR (het grootste ter wereld) dat de handel in deze goederen verder liberaliseert voor de deur, wordt de EU voor het WTO geschillenbeslechtingsorgaan gedaagd voor het terugdringen van palmolie als biobrandstof, en faalt effectieve handhaving van de houtverordening bedoeld om illegale houtkap buiten de EU tegen te gaan.[2] Dit terwijl de tijd dringt om ontbossing en de daarmee gepaard gaande klimaatverandering tegen te gaan.
De moeizame maar cruciale transitie van liberalisering naar regulering (als men al van een transitie kan spreken) noopt dan ook tot bezinning welke instrumenten nu zinvol zijn en welke niet. Kan een ‘duurzaamheidshoofdstuk’ of een aanpassing daarvan in het handelsverdrag met MERCOSUR helpen in de strijd tegen ontbossing? Moet de regulering van FERC’s aan de EU worden overgelaten of dient Nederland een leiderschapsrol te spelen? En kunnen in de tussentijd burgers en maatschappelijke organisaties al juridisch actie ondernemen tegen producten die leiden tot ontbossing buiten de EU, bijvoorbeeld door misleidende claims door bedrijven over duurzaamheid aan te pakken?
De VMR organiseert twee korte webinars over dit thema. In het eerste webinar bespreken Laurens Ankersmit (Universiteit van Amsterdam) en Wybe Douma (EEL Consultancy) de laatste ontwikkelingen in het internationale handelsrecht (MERCOSUR) waarbinnen deze regulering van duurzame handelsketens plaatsvindt. In het tweede webinar bespreekt onder andere Janneke Bazelmans (Milieudefensie) de ontwikkelingen rondom nieuwe regelgeving voor duurzame handelsketens. Meer informatie en inschrijving.
Laurens Ankersmit, Universiteit van Amsterdam
[1] J. Bazelmans en W. Douma, ‘Naar een effectievere aanpak van wereldwijde ontbossing’ M en R 2020/101, 718-728
[2] Idem.