In mijn bijdrage in het pre-advies 'Duurzame handel in juridisch perspectief ' (VMR publicatie 2014-1) schetste ik het probleem met betrekking tot toezicht en handhaving door de Round Table for Sustainable Palmoil (RSPO). De RSPO, een non profit organisatie (opgericht door ngo's en de industrie zelf) heeft duurzaamheidscriteria opgesteld om de duurzame productie van palmolie te verzekeren. In geval van overtreding van de normen door leden is onduidelijk hoe de RSPO optreedt tegen geconstateerde overtredingen en welke sanctie in welke situatie volgt. Tot begin dit jaar was er slechts één bedrijf dat na een klachtenstroom uitgesloten werd van het RSPO-lidmaatschap.
Inmiddels heeft de RSPO schoonmaak gehouden. Op 16 februari 2015 heeft de RSPO vijftien leden hun lidmaatschap afgenomen en is het lidmaatschap van tweeënzestig, waaronder vier Nederlandse, bedrijven geschorst.
De reden van de sanctie is gelegen in het feit dat deze bedrijven niet voldaan hebben aan hun jaarlijkse rapportageverplichting. De vijftien leden waarbij het lidmaatschap werd beëindigd waren drie jaar in overtreding en de tweeënzestig geschorste leden gedurende twee jaar. Deze laatste groep heeft dertig dagen de tijd om alsnog aan de verplichtingen te voldoen. Of dit inmiddels is gebeurd en wat eventuele gevolgen zijn, is onduidelijk.
Deze schoonmaakactie door de RSPO is een ontwikkeling waar weinig ruchtbaarheid aan wordt gegeven. Terwijl de consequenties groot zijn. Hun RSPO trademark license en certificaten in CertifiedSustainable Palm Oil (CSPO) zijn sinds 16 februari 2015 ongeldig. Al die jaren waren deze bedrijven in overtreding en hebben het RSPO label gebruikt. Ook de bedrijven die deze palmolie danwel producten met palmolie kochten, mochten het RSPO label gebruiken. Bij de overtreders zitten bekende merken en organisaties. Die zwijgen in alle toonaarden.
Let wel, het ging hier enkel om rapportageverplichtingen, als eerste stap om een meer transparante, duurzame en maatschappelijk verantwoorde palmolie-industrie te creëren. Een relatief eenvoudige klus die erop neerkomt de RSPO te informeren over de plannen op het gebied van duurzame palmolie binnen het betreffende bedrijf. De echte uitdaging komt pas bij de uitvoering, in het certificeringsproces van palmolie.
Sommige bedrijven die op de lijst met overtreders staan, gebruiken helemaal geen palmolie meer. Maar bij de meeste bedrijven blijft het gissen waarom ze het zover hebben laten komen. Stoppen ze met het gebruik van gecertificeerdepalmolie en vallen ze terug op reguliere palmolie? En hoe gaan ze dat aan de consument uitleggen? Een aantal bedrijven heb ik deze vraag per e-mail gesteld, maar nog geen reactie terug ontvangen.
Deze schoonmaakactie van de RSPO is een belangrijke eerste stap. De RSPO moet nu doorpakken en verder gaan dan alleen het disciplineren van leden die niet aan hun basisverplichtingen voldoen.
Want dat er veel klachten binnenkomen over RSPO leden die in strijd met de duurzaamheidscriteria van de RSPO handelen, staat buiten kijf. Op naar de grote schoonmaak!
Binnenkort dien ik namens de Seberuang Dayaks op West-Kalimantan (de casus beschrijf ik in bovengenoemd pre-advies) een nieuwe klacht in bij de RSPO tegen een palmoliebedrijf.
Wordt vervolgd
Zie voor de lijst met bedrijven waarvan het lidmaatschap geschorst dan wel beëindigd is de website van de RSPO.ww.rspo.org