Van 3 tot en met 13 juni vonden in Bonn onderhandelingen plaats over de (technische) uitvoering van het VN-klimaatverdrag. Deze onderhandelingen van de verdragspartijen kennen een lange traditie van openbaarheid, waardoor zogeheten ‘observers’ de onderhandelingen mogen bijwonen. Dit zijn vaak afgevaardigden van universiteiten en NGO’s. De Radboud Universiteit had een accreditatie gekregen voor twee ‘observers’ per dag, en ik mocht bij de drie slotdagen aanwezig zijn.
Dat werd een hele ervaring. Niet alleen omdat de heen- en terugreis een beproeving in geduld waren door de neergang van de Duitse spoorwegen,[1] maar vooral omdat de onderwerpen op de onderhandelingstafel erg raakten aan mijn promotieonderzoek. Ik doe namelijk onderzoek naar het verhandelen van CO2-reducties, en landen experimenteren hier ook mee om te voldoen aan het Parijsakkoord.
Artikel 6 van het Parijsakkoord regelt de mogelijkheid voor verdragspartijen om hun nationale klimaatopgave deels in te vullen door prestaties van andere landen te kopen. Zo heeft Zwitserland bijvoorbeeld in januari van dit jaar een deal gesloten met Thailand. Zwitserland bekostigt een project om in Bangkok elektrische bussen te laten rijden, zodat er minder CO2 wordt uitgestoten. De behaalde prestatie in termen van CO2-reductie wordt bij de Zwitserse klimaatprestaties opgeteld.[2] Dit is een bilaterale overeenkomst die gestoeld is op het tweede lid van artikel 6. Daarnaast kent dit artikel een vierde lid dat een internationaal marktmechanisme mogelijk maakt, alleen is er over de vormgeving en uitvoering van deze markt nog geen overeenstemming bereikt tussen de verdragspartijen.
Tijdens de conferentie in Bonn, werd onderhandeld over de richtlijnen voor het gebruik van artikel 6 lid 2, en over de vormgeving van een marktmechanisme onder artikel 6 lid 4. De onderhandelingen hebben niet gezorgd voor een grote doorbraak.[3] Belangrijke discussiepunten zijn doorgeschoven naar de komende COP in Baku (COP29). Onduidelijk is nog steeds of het marktmechanisme uit artikel 6 lid 4 ooit werkelijkheid gaat worden, en hoe verhandelde CO2-reducties tussen lidstaten onder artikel 6 lid 2 geautoriseerd en geregistreerd gaan worden.
Wel zijn er afspraken gemaakt over dat vermeden emissies op dit moment geen onderdeel zijn van de richtlijnen ter uitwerking van artikel 6 lid 2 én lid 4 van het Parijsakkoord. Het concrete effect hiervan is mij niet helemaal helder, omdat dit tot gevolg zou kunnen hebben dat het Zwitserse project bijvoorbeeld niet is toegestaan. Dat project betreft in mijn ogen immers vermeden emissies. Toch lijkt het me niet dat deze afspraken het project zullen blokkeren, waarom zou Zwitserland er anders mee instemmen? Waarschijnlijk heeft deze ogenschijnlijke tegenstelling te maken met het gebrek aan een heldere definitie van ‘vermeden emissies’, waardoor de invulling van dat begrip nog steeds bij de individuele landen ligt.
Al met al was de trip naar Bonn nuttig om inzicht te krijgen in de achterliggende standpunten van verschillende landen. Door het als ‘observer’ bijwonen van de onderhandelingen, wordt onder meer zichtbaar welke partijen zich stevig uitspreken aan de onderhandelingstafel, bijvoorbeeld tegen het inzetten van vermeden emissies. Die opstelling komt in de officiële documenten niet altijd duidelijk naar voren. Ook is te zien dat de onderhandelende partijen wel degelijk – in de meeste gevallen - constructief en in goede sfeer met elkaar om de tafel zitten, maar dat het simpelweg niet eenvoudig is om met zoveel landen tot overeenstemming te komen. Naast deze inhoudelijke inzichten, heb ik vooral ook veel nieuwe contacten opgedaan, die in de toekomst ongetwijfeld van pas zullen komen.
Auteur: Sjoerd Bakker, promovendus binnen het bestuursrecht (omgevingsrecht)
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
[1] ‘It’s the same daily misery’: Germany’s terrible trains are no joke for a nation built on efficiency | Rail industry | The Guardian
[2] EV Revolution in Bangkok: Swiss-Thai Carbon Credit Deal • Carbon Credits