Kennis­netwerk voor milieu-, water- en natuur­beschermings­recht 

Inleiding 

Op 16 november 2023 hebben de Raad van de Europese Unie en het Europees Parlement een voorlopig akkoord bereikt over de herziening van de Richtlijn inzake de bescherming van het milieu door middel van het strafrecht ("Richtlijn milieucriminaliteit"). Doel van de herziening is om het onderzoek naar en de vervolging van milieudelicten te verbeteren. Lees hier de definitieve compromistekst van 1 december 2023.

Reden van deze herziening is de conclusie van de evaluatie van de Europese Commissie in 2019-2020 waaruit volgt dat het effect van de huidige richtlijn uit 2008 te beperkt was. Een gering aantal milieustrafzaken leidde tot een straf, de sancties waren te laag om afschrikwekkend te zijn en er was geen stelselmatige grensoverschrijdende samenwerking.

Wat gaat er veranderen?

• De lijst met milieudelicten is van negen naar achttien uitgebreid. Denk hierbij aan delicten als illegale houthandel, illegale recycling van verontreinigde onderdelen van schepen, ernstige inbreuken op de wetgeving inzake chemische stoffen.
• De misdrijven die onder de richtlijn vallen en opzettelijk worden begaan, worden beschouwd als gekwalificeerde misdrijven indien ze zorgen voor vernieling; onomkeerbare, wijdverspreide en ernstige schade; of langdurige, wijdverspreide en ernstige schade aan een ecosysteem met een aanzienlijke omvang of milieuwaarde, of aan een natuurlijke habitat binnen een beschermd gebied of aan de kwaliteit van lucht, bodem of water.
• Zwaardere sancties: (o.a.) voor opzettelijke misdrijven die de dood van een persoon veroorzaken, een maximale gevangenisstraf van minstens 10 jaar (natuurlijk persoon) en voor de ernstige misdrijven, een maximumboete van minstens 5% van de totale wereldwijde omzet van de rechtspersoon, dan wel € 40 miljoen.
• Ook kunnen er extra maatregelen worden genomen. Daders kunnen worden verplicht om het milieu te herstellen of de schade te vergoeden, de toegang tot overheidsfinanciering kan hen worden ontzegd of hun vergunningen kunnen worden ingetrokken.[1]

Nederland

Een van de veranderingen die in het oog springt, is de bepaling omtrent gekwalificeerde misdrijven. Hiermee wordt ecocide (als verzwarende omstandigheid) in de Richtlijn milieucriminaliteit opgenomen. Dit betekent een aanvulling/verbreding van de Nederlandse milieudelicten, waaronder de artikelen 173a en 173b van het Wetboek van Strafrecht. Hierin is strafbaar gesteld bodem-, lucht- of oppervlaktewatervervuiling, voor zover die de volksgezondheid kan schaden. Met de herziene richtlijn wordt niet alleen de gezondheid van de mens, maar ook het milieu an sich beter beschermd. Een zeer relevante ontwikkeling voor strafzaken als of vergelijkbaar met chemiebedrijf Dupont/Chemours, waartegen onlangs aangifte is gedaan door advocaat Bénédicte Ficq namens circa 2.400 mensen – een aangifte die gaat over het opzettelijk in de lucht, de bodem of het oppervlaktewater brengen van schadelijke PFAS-stoffen.[2]

Auteur:

Daphne Dotsios, advocaat bij Boels Zanders en lid van de VMR Werkgroep Milieucriminaliteit

 ------------------------------------------------------------------------------------------------

[1] Milieucriminaliteit: Raad en Parlement bereiken voorlopig akkoord over nieuwe EU-wetgeving - Consilium (europa.eu).

[2] OM start onderzoek tegen DuPont/Chemours | Nieuwsbericht | Openbaar Ministerie.