De vertraging om uit het Energiehandvestverdrag te stappen onderstreept de noodzaak voor de EU om meer te doen met haar bevoegdheden om bescherming van buitenlandse investeringen in fossiel tegen te gaan.
Afgelopen vrijdag (1 maart) was dan eindelijk de kogel door de kerk: de EU stapt uit het Energiehandvestverdrag. De Commissie had terugtrekking van de EU samen met alle lidstaten vorig jaar zomer al (na overigens lang tegenstribbelen) voorgesteld, maar omdat enkele lidstaten zelf partij wensten te blijven bij het verdrag was er nog geen gekwalificeerde meerderheid voor dit voorstel. Door nu deze lidstaten onder voorwaarden de gelegenheid te geven partij te blijven bij de gemoderniseerde versie van het verdrag, kan de EU eruit stappen.
Het Energiehandvestverdrag is een controversieel verdrag dat buitenlandse investeerders in de energiesector verregaande bescherming biedt tegen overheidshandelen dat de waarde van hun investeringen kan aantasten. Zo werd het Britse Rockhopper 250 miljoen euro schadevergoeding toegekend in een arbitragevonnis op grond van dit verdrag omdat Italië weigerde een productievergunning voor de winning van olie voor de kust van Abruzzen af te geven. Dit verdrag wordt dan ook het belangrijkste investeringsverdrag genoemd die de energietransitie in de weg staat.
Het Europees Parlement had al eerder opgeroepen uit dit verdrag te stappen en is ook een voorstander van clausules in investeringsverdragen die bescherming van buitenlandse investeringen in fossiel uitsluiten. De EU is (sinds Lissabon) ook nog eens exclusief bevoegd om buitenlandse directe investeringen te reguleren.
Zoals in de VMR Bundel ‘Duurzame handelsketens en het recht: een decennium later’ wordt besproken wordt om historische redenen toch nog altijd aan lidstaten de bevoegdheid teruggegeven om actief te blijven op dit terrein, waardoor buiten de EU om lidstaten kunnen blijven vasthouden aan het toekennen van bescherming van buitenlandse investeringen in fossiel. Het is de hoogste tijd dat de EU meer stuurt op een terrein waarop zij nu exclusieve bevoegdheden heeft en investeringsbeleid koppelt aan haar klimaatambities.
Tijdens de VMR Bijeenkomst 'Het recht: boost of belemmering voor duurzame handelsketens' op 19 maart a.s. komen diverse recente Europese ontwikkelingen over internationaal maatschappelijk verantwoord ondernemen aan de orde. Meer informatie en aanmelding
Auteur: Laurens Ankersmit, universitair docent Universiteit van Amsterdam, lid van de VMR Werkgroep Mondiale duurzaamheid en recht en mede-auteur van de bundel ‘Duurzame handelsketens en het recht: een decennium later’.