De energietransitie vraagt veel van de samenleving, zoveel is inmiddels wel duidelijk. Het laaghangend fruit is inmiddels geplukt en de resterende maatregelen om te verduurzamen worden complexer en vaak ook duurder. Tegelijkertijd moet ook niet uit het oog worden verloren wat er al is bereikt, één op de drie in Nederland verkochte auto’s is inmiddels elektrisch, Nederland heeft in 10 jaar tijd haar opgestelde vermogen wind op zee vertienvoudigd (tot zo’n 8 gigawatt) en in de periode 1990-2022 hebben ‘we’ de CO2-emissies al met ruim 30% gereduceerd. Ook moeten we niet vergeten wat de eindsituatie is; (netto) nul CO2-emissies, een groene economie en een betere natuur/biodiversiteit (al is die ook afhankelijk van andere factoren).
MBA’s in de energietransitie
Om die (netto) nul-samenleving te bereiken (in 2050) moet nog wel het nodige gebeuren. In 2023 heeft ‘de industrie’ – hier gemakshalve MBA’s genoemd - zo’n 50 megaton CO2 uitgestoten. Om het doel van ca. 30 megaton CO2 in 2030 te halen moet de komende 5,5 jaar nog zo’n 40% van de huidige uitstoot worden gereduceerd. Het behalen van de ‘klimaatdoelen’ gaat niet vanzelf, zodat overheidsingrijpen nodig is. Dit kan door reguleren en/of stimuleren.
In het kader van de energietransitie worden beide methodes ingezet. Onderdeel van het ‘reguleren’ zijn bijvoorbeeld het emissiehandelssysteem ETS, de energiebesparingsplicht uit het Besluit activiteiten leefomgeving en het afnameverbod voor laagcalorisch gas in de Gaswet. Stimulering vindt plaats door subsidiering via de SDE++ en EU-subsidies (via de EU-IPCEI kwalificatie), maar ook door bepaald gedrag te belonen, zoals het toekennen van (nu nog) hernieuwbare brandstofeenheden voor biobrandstoffen en garanties van oorsprong voor ‘groene’ elektriciteit.
Tegelijkertijd blijven er grote uitdagingen die in de weg kunnen staan voor MBA’s om te verduurzamen. Duizenden (tot meer dan 10.000) bedrijven staan in de wachtrij bij netbeheerders om transportcapaciteit te krijgen voor de stroom die zij nodig hebben om te verduurzamen. Natuurbeschermingswetgeving maakt het moeilijk om projecten vergund te krijgen (wegens stikstofdepositie of andere effecten op de natuur). Last, but not least duurt het vaak erg lang om vergunningen (onherroepelijk) te krijgen.
It takes two (of meer) to tango
Om MBA’s in de gelegenheid te stellen hun bijdrage te leveren aan de energietransitie moet binnen het kader van de wetgeving (met regulering en stimulering) worden getracht de belemmeringen zoals netcongestie en beperkte milieuruimte te overkomen. Dat is mogelijk, maar dat lukt een MBA doorgaans niet alleen. Samenwerking met overheid/overheden en ander partners is nodig. Soms leidt dat zelfs tot een betere positie dan ervoor.
Maatwerkafspraken kunnen bijvoorbeeld in één klap een enorme boost geven voor de verduurzaming van een MBA (al is dat makkelijker gezegd dan gedaan). Daarnaast biedt het samenwerken binnen clusters van bedrijven (bijv. op industrieterreinen of binnen een gebouw) kansen om milieuruimte en energiecapaciteit te optimaliseren.
Uiteraard moeten deze oplossingen binnen de kaders van de wet- en regelgeving vallen, maar ook binnen de kaders van de bereidheid van overheden en vergunningverleners om mee te werken. Gelukkig is dat nou net waar de VMR haar steentje bijdraagt. Op 19 september 2024 organiseert zij een VMR Leergang Energietransitie en MBA’s waar het voorgaande wordt besproken, met aandacht voor i) regulering en stimulering vanuit de overheid, ii) samenwerking in bedrijvenclusters en iii) de kijk van een vergunningverlener op de materie. Een mooie kans om in één keer het (brede) juridische beeld te krijgen hoe MBA’s kunnen verduurzamen!
Bekijkt u hier het programma voor deze VMR Leergang en meldt u zich aan!
Auteur: Victor van Ahee, advocaat bij Van Doorne, is betrokken bij de opzet van de VMR Leergang van 19 september a.s. en zal dan ook een inleiding houden.