Geen woorden, maar daden. Dat lijkt het motto voor 2024 op internationaal niveau. Van 26 februari tot 1 maart 2024 vindt in Nairobi de zesde United Nations Environment Assembly (UNEA-6) plaats. Het thema van deze sessie is effectieve, inclusieve en duurzame multilaterale actie om klimaatverandering, verlies van biodiversiteit en vervuiling (kortweg de triple planetary crisis) aan te pakken.[1]
Later dit jaar, in september, is in New York de Summit for the Future.[2] Ook op deze VN top staat een effectievere multilaterale aanpak van mondiale problemen centraal. Het is daarbij niet de bedoeling nog eens dunnetjes over te doen wat in de afgelopen decennia op internationaal niveau allemaal al is besproken en overeengekomen, van de UN Charter tot de 2030 Agenda en de Overeenkomst van Parijs.
De focus ligt op twee vragen: hoe kan de internationale gemeenschap bestaande internationale doelen, waaronder de Sustainable Development Goals (SDGs), beter bereiken en hoe kunnen we effectiever reageren op toekomstige nieuwe uitdagingen.
Het beoogde resultaat is een actiegericht Pact for the Future.[3] De voorbereidingen zijn inmiddels in volle gang. De thema’s voor het Pact zijn bepaald.[4] In december 2023 zijn lidstaten en stakeholders geconsulteerd over de inhoud. [5] Op 26 januari is een startdocument voor de onderhandelingen gepresenteerd, de Zero Draft.[6] Hopelijk onderhandelen de lidstaten de komende tijd niet alleen, maar handelen ze ook (in de zin van actie ondernemen) om te voorkomen dat de toekomst er somber uit blijft zien.
Terecht noemt de Zero Draft in punt 30 nadrukkelijk ‘sustainable lifestyles, and sustainable consumption and production’ om te komen tot een wereld waarin de mensheid in harmonie leeft met de natuur. Internationaal handelen (in de betekenis van handel drijven) is een belangrijke oorzaak van overbelasting van de draagkracht van de aarde.[7] In 2014 schreef de VMR werkgroep Mondiale duurzaamheid en recht een bundel over de rol van het recht bij verduurzaming van internationale handelsketens.[8] Daarin kwam de invloed van de World Trade Organization (WTO) niet aan de orde. Die invloed is niet gering. Dat blijkt onder meer uit diverse geschillen onder het WTO dispute settlement systeem over onder andere EU-regelgeving met betrekking tot palmolie. Toevallig is tegelijk met UNEA-6 in Abu Dhabi de dertiende Ministeriële Conferentie (MC13) van de WTO.[9] Verduurzaming van ketens staat daar niet op de agenda.[10]
Veel deelnemers aan de bijeenkomst over de VMR bundel in 2014 bleken van mening dat de overheid, op alle niveaus, een actievere en meer dwingende rol zou moeten spelen bij verduurzaming van ketens. We zijn nu tien jaar verder en de mondiale problemen zijn nog minstens even urgent. Welke rol speelt regelgeving inmiddels bij het bevorderen van duurzame handelsketens en het wegnemen van belemmeringen daarvoor? Deze vraag staat centraal in de nieuwe VMR bundel, die in februari verschijnt. De auteurs gaan in op een aantal juridische ontwikkelingen bij verduurzaming van handelsketens, van productinnovatie tot en met consumptie. Ook kansen en valkuilen op internationaal niveau, zoals binnen de Europese Unie (internationaal maatschappelijk verantwoord ondernemen, ontbossing ’s vrije producten) en de WTO (palmolie), komen daarbij aan de orde. Op 19 maart 2024 organiseert de VMR een bijeenkomst over deze onderwerpen. Inschrijven is al mogelijk.[11]
Auteur: Marga Robesin, geassocieerd medewerker Utrecht Centre for Water, Oceans and Sustainability Law, Universiteit Utrecht en lid van de VMR-werkgroep Mondiale duurzaamheid en recht.
-------------------------------------------------------------------------------------------------
[1] https://www.unep.org/environmentassembly/unea6/theme?%2Funea-6-theme ; https://unfccc.int/news/what-is-the-triple-planetary-crisis
[2] https://www.un.org/en/summit-of-the-future
[3] A/RES/76/307
[4] A/77/L.109
[5] https://www.un.org/en/summit-of-the-future/stakeholders ; https://www.un.org/sites/un2.un.org/files/informal_consultations_on_the_preparations_of_the_pact_for_the_future_on_19_october_2023.pdf
[6] sotf-co-facilitators-zero-draft_pact-for-the-future.pdf (un.org)
[7] Zie bijvoorbeeld CBS Internationaliseringsmonitor 2023 II Duurzame handel? https://www.cbs.nl/nl-nl/publicatie/2023/39/internationaliseringsmonitor-2023-tweede-editie-duurzame-handel-
[8] https://www.milieurecht.nl/publicatie/49/duurzame-handel-in-juridisch-perspectief
[9] https://www.wto.org/english/thewto_e/minist_e/mc13_e/mc13_e.htm
[10] https://www.wto.org/english/news_e/news24_e/ddgae_17jan24_e.htm
[11] https://www.milieurecht.nl/activiteiten/179/duurzame-handelsketens-en-het-recht-een-decennium-later