Het voorstel voor Natuurherstel van de Europese Commissie (EC), zoals geadopteerd in juni 2022, ontbreekt niet aan ambitie.[1] Maar het is inmiddels flink uitgekleed (lees: verzwakt), zowel in het Europees Parlement als door de Raad.[2] De vraag rijst dan ook, is het daarbij tevens uitgeserveerd (en van daadkracht ontzien)? Deze blog zal pogen een positieve noot aan te stippen omtrent het thema, zonder voorbij te gaan aan de ‘grijze’ omwenteling in Brussel.
Het voorstel, zoals geformuleerd door de EC, bevat specifieke hersteldoelen voor verschillende ecosystemen (van stad tot bos) – ook buiten beschermde Natura 2000 gebieden. Tevens bracht het een deadline om deze doelen te verwezenlijken, en een verslechteringsverbod voor reeds herstelde gebieden. Kortom, de zwakke plekken van het huidige EU natuurbeschermingsrecht zijn aangeschroefd.[3] Het natuurbeschermingsrecht (onder de Vogel – en Habitatrichtlijn) ziet immers op het behoud van lijstsoorten en bepaalde habitattypes, maar besteed (te) weinig aandacht aan het opkrikken van biodiversiteit over de gehele linie.
Dan de crux: wat is er nog over van het voorstel? Deels kan worden geconstateerd dat er veel water bij de (biologische) wijn is gedaan. Zo zijn belangrijke artikelen omtrent de landbouw verwijderd, overkoepelende doelen afgezwakt, en de toegang tot de rechter voor derden weggestreept. Vooral het behalen van de doelen geformuleerd in de EU Biodiversiteitsstrategie raken steeds verder uit zicht – helemaal gelet op de amendementen van het Europees Parlement.[4] Zo lijkt o.a. het streven om 30% van de natuur te herstellen (zoals opgenomen in de strategie) vrijwel definitief gesneuveld. Vanwaar dan nog de oproep tot enige vorm van optimisme?
Ten eerste kan worden geobserveerd dat de Commissie, de Raad van Ministers en de diverse lidstaten meer ambitie tonen dan het Europees Parlement. Het is aan deze partijen om een nieuw voorstel te onderhandelen. Zodoende is er een kans dat de conservatieve amendementen van het Parlement niet allemaal stand zullen houden.[5] Bovendien: er zijn standpunten waar alle partijen zich uiteindelijk in hebben kunnen vinden. Het herstellen van bestuivende populaties, de noodzaak om bossen op een goed peil te krijgen, en het doel om (beter) de staat van de natuur te monitoren. Op zichzelf staand zijn deze aspecten als positief te duiden.
Het is echter de vraag of het Voorstel, met alle afzwakkingen, genoeg gaat zijn om recht de doen aan de achteruitgang van de natuur. De natuur is al redelijk uitgekleed in Europa – en dit lijkt inmiddels ook op te gaan voor het natuurbeschermingsrecht.[6] De recente perikelen omtrent de beschermde status van de Wolf laten in ieder geval zien dat de ‘groene strijd’ in Brussel nog volop gaande is.[7] Het debat dat volgt in de komende maanden zal (terecht) scherp blijven, maar het is aan juristen en de wetenschap om ervoor te waken dat desinformatie niet (opnieuw) de boventoon voert.[8] Dit alles om te voorkomen dat de EU-natuurherstelwet haar daadkracht verliest.
Auteur: Niels Hoek, Promovendus aan het Europees Universitair Instituut en lid werkgroep Mondiale Duurzaamheid en Recht
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
[1] Voorstel voor een Verordening van het Europees Parlement en de Raad Betreffende natuurherstel, COM (2022) 304 final.
[2] Council Reaches Agreement on Nature Restoration Law’, consilium.europa.eu/20 juli 2023. ; General approach on the Nature Restoration Regulation, approved by the Council, 2022/0195(COD) ; Amendments adopted by the European Parliament on 12 July 2023 on the proposal for a regulation of the European Parliament and of the Council on nature restoration (COM) (2022) 0304.
[3] H. Dotinga, ‘Baanbrekend Voorstel voor een Nieuwe Europese Natuurherstelverorderning’, Tijdschrift voor Natuurbeschermingsrecht 2022, p. 7-19. N. Hoek, ‘Het (Europees) Natuurbeschermingsrecht: Van Behoud naar Herstel’, M en R 2022/1, p. 683-688.
[4] ‘Biodiversity Strategy for 2030’, environment.ec.europa.eu
[5] E. Gentili, ‘Weber Fails to Derail EU Green Deal but Parliament Agrees to a Weakened Nature Restoration Law’, EEB 12 juli 2023.
[6] IPBES, ‘Global Assessment Report on Biodiversity and Ecosystem Services’ 2021. ; ‘Biodiversity State of habitats and species’, EEA.europa.eu.
[7] ‘EU Will Review Protected Status of Wolves’, euronews.com.
[8] Zie ‘Scientists Support Green Deal and Reject Attack on SUR and NRL’, idiv.de. ; ‘EU Nature Restoration Law: Myths and Misconceptions: Debunked by the SER Working Group’, https://74450e2022.clvaw-cdnwnd.com. ; Alexandra Aragao e.a. 'Legal Assesement Explaining why COPA*COGECA's objections against the Nature Restoration Act proposal Are Misleading', Society for Ecological Restoration, p. 1-6.